Już dwa lata są z nami. Małże słodkowodne z gatunku skójka zaostrzona, bo o nich mowa, stanowią system wczesnego ostrzegania przed nagłym zanieczyszczeniem produkowanej wody. Są to wyjątkowi pracownicy, gdyż przez 24 godziny na dobę są odpowiedzialni za czystość i jakość wody. Funkcjonowanie systemu biomonitoringu oparte jest na idei bioindykacji. Te wyjątkowo czułe organizmy w reakcji obronnej na obecność w wodzie jakiejkolwiek szkodliwej substancji zamykają swoje muszle, informując o zanieczyszczeniu w systemie on – line (system ciągły).
Na obiekcie Stacji Uzdatniania Wody „Jagiellońska” w specjalistycznym zbiorniku umieszczonych jest 8 małży. Do każdej z nich jest „przytwierdzony” elektromagnes współpracujący z sondami pomiarowymi, które rejestrują stopień otwarcia muszli oraz ich naturalny biorytm, porównywalny do ludzkiego EKG. Nagłe zamknięcie muszli informuje o niekorzystnej zmianie parametrów wody. Organizmy te przy monitorowaniu wody pracują do 3 miesięcy. Po tym okresie są wymienione na nowe i trafiają z powrotem do swojego środowiska naturalnego. Jak zapewniają naukowcy zwierzęta te żyją w dość komfortowych warunkach, zbliżonych do naturalnych. Woda ma stałą, właściwą dla tego gatunku temperaturę oraz jest regularnie napowietrzana. Według naukowców wykorzystanie małż jako bioindykatorów jest bardziej humanitarne niż ryb, bo one przy zanieczyszczeniach zamykają skorupę, nie dając dostępu do swojego organizmu wodzie zanieczyszczonej. Dzięki małżom można bezpiecznie i szybko stwierdzić, że woda jest zanieczyszczona.
„Znajomość biorytmu małży jest dla nas o tyle istotna, że dzięki temu jesteśmy w stanie określić jakość wody. Jeśli małże „pracują”, to oznacza, że woda jest zdatna do spożycia. Jeśli nagle wszystkie małże zamkną się w reakcji obronnej, to będzie dla nas informacja, aby sprawdzić jakość wody, gdyż mogła w niej pojawić się jakaś szkodliwa substancja. Interesujący jest fakt, że biomonitoring jest jedną z najskuteczniejszych i proekologicznych metod monitoringu w branży wodociągowej, mimo ogromnego postępu technologicznego, który dokonał się w ostatnich latach w Polsce i na świecie” – mówi Prezes Zarządu PWK „Legionowo” Grzegorz Gruczek.
Przez ostatnie dwa lata małże od początku instalacji systemu „pracują” i nie wysyłają żadnych niepokojących sygnałów. Ich aktywna działalność potwierdza to, co Mieszkańcy wiedzą do lat – jakość wody w Legionowie jest bardzo dobra.
System biomonitoringu jest jednym z najskuteczniejszych rozwiązań monitorujących jakość wody. Jako polski patent spotkał się z dużym zainteresowaniem. Taki system pracuje m.in. w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu, Swarzędzu, Oświęcimiu, Wrześni. Korzysta z niego miejscowy browar w Żywcu. Chęć jego zastosowania wyraziły już m.in. Moskwa, Jekaterynburg i Salt Lake City.
